wzór pisania pracy licencjackiej
Organizacje pozarządowe charakteryzują się wieloma wspólnymi cechami. Ze względu na charakter niniejszej pracy, przedmiotem moich dalszych rozważań będą przede wszystkim stowarzyszenia.
Stowarzyszenia, zgodnie z Ustawą – Prawo o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989r., ogólnie rzecz ujmując, są samorządnym, dobrowolnym, trwałym zrzeszeniem o celach nie zarobkowych, pozwalającym na realizację indywidualnych zainteresowań. Do założenia stowarzyszenia potrzebne jest minimum 15 osób. Członkami stowarzyszenia mogą być obywatele polscy i cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania na terenie Rzeczpospolitej. Osoby prawne mogą być jedynie członkami wspierającymi. Stowarzyszenie ma charakter członkowski i skupiać może nieograniczoną liczbę osób. Stowarzyszenie podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego w odpowiednim rejestrowym sądzie wojewódzkim.[1] Należy dodać, iż ustawodawca nie określa celów, dla jakich może być ono utworzone. Stowarzyszenia określają swoje cele samodzielnie.
W literaturze autorzy podobnie definiują omawiany termin.
A. Kamiński określa związek młodzieży, stowarzyszenie dorosłych jako grupę ludzi, zorganizowaną w dążeniu do realizowania określonych, wspólnych celów, z własną strukturą organizacyjną i funkcjonariuszami, z ustalonymi lub usankcjonowanymi sposobami postępowania i zachowania.[2]
J. Lepalczyk zaś rozumie przez organizację społeczną, stowarzyszenie, formalną grupę osób zidentyfikowanych z jego celami i zadaniami, połączonych wspólną więzią o charakterze przedmiotowym, której treścią jest dążenie do realizacji wspólnego obywatelskiego zadania wynikającego z potrzeb mikro- lub makrośrodowiska społecznego, potrzeb aktualnych lub przewidywanych. Dla realizacji swoich zadań statutowych stowarzyszenia podejmują w różnym zakresie działalność oświatową, która może być ukierunkowana na członków i osoby związane ze stowarzyszeniem, na szerszy, najczęściej anonimowy, krąg odbiorców lub specjalną kategorią odbiorców.[3]
Stowarzyszenia mogą pełnić różne funkcje założone i rzeczywiste. W literaturze fachowej spotykamy różne ich typologie. A. Kamiński wyróżnia trzy podstawowe funkcje:
- afiliacyjną – opartą na zasadzie ,,sąsiedztwa z wyboru”;
- integracyjną – ponieważ stanowią dla jednostek pomost między rodziną i społecznością lokalną z jednej strony a narodem i wspólnotą ogólnoludzką z drugiej;
- ekspresyjną – gdyż stwarzają warunki ich członkom do przeżyć i wyrażania upodobań.[4]
J. Lepalczyk dostrzega szczególną rolę stowarzyszeń społecznych w zakresie:
- wspomagania rozwoju biologicznego, społecznego i kulturalnego jednostki;
- wdrażania człowieka do pełnienia ról społecznych i zawodowych;
- wzbogacania sfer życia i aktywności jednostki, tj. sfery działalności zorientowanej na zrozumienie i opanowanie rzeczywistości, na jej kształtowanie oraz poszukiwanie ekspresji i wspólnoty;
- upowszechniania wiedzy instrumentalnej i kształtowania określonych postaw;
- rozwijania i urzeczywistniania idei demokracji.[5]
K.Z. Sowa wyodrębnia cztery zasadnicze funkcje:
- integracyjno – strukturalizacyjną;
- samorządową;
- mediacyjno – manipulacyjną;
- inicjowania zmian społecznych.[6]
M. Załuska podkreśla znaczenie aspektów humanistycznych, demokratycznych i socjalnych, zgodnie z tym wyróżnia funkcje:
- innowacyjną;
- świadczenia usług;
- rzecznictwa;
- obrony wartości demokratycznych.[7]
Z względu na zasięg i kierunek działalności stowarzyszeń można także wyodrębnić funkcje:
- dośrodkowe ,,wewnętrzne” – związane z zaspokajaniem potrzeb, zainteresowań i aspiracji stowarzyszonych;
- odśrodkowe ,,zewnętrzne”- związane z realizacją potrzeb pierwotnych i wtórnych (społeczno-kulturalnych) całej społeczności lokalnej lub określonej jej części.[8]
Można także wyróżnić pięć następujących funkcji:
- przeciwdziałania dehumanizacji otoczenia człowieka w społeczeństwie;
- umożliwia swobody ofiarodawcy wyboru kierunku niesionej pomocy zgodnie z własnymi preferencjami;
- zmniejszania ograniczeń wynikających z systemu demokratycznego i rynku jako mechanizmu zaspokajania potrzeb społecznych;
- kontroli społecznej wyrażanej przez osłabianie i neutralizowanie napięć, grożących konfliktów z rządem wskutek kwestionowania przyjętych celów politycznych i nie konfrontacyjnych metod rozwiązywania spornych problemów w procesie utrwalania systemu demokratycznego;
- regulowania podaży i popytu za usługi społeczne.[9]
Znana jest również inna klasyfikacja tych badanych zakresów:
- działania na rzecz innych osób, takie jak: rzecznictwo interesów, edukacja, pomoc w dystrybucji darów, budowanie kontaktów społecznych, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień;
- opieka, a w niej takie działania jak: opieka pielęgnacyjna, opieka w czasie wolnym, wsparcie moralne i psychiczne, czynności pomocnicze;
- usługi na rzecz szerszej społeczności: organizacja szkoleń i kursów, koordynacja poczynań innych organizacji, profilaktyka społeczna, pozyskiwanie funduszy. Pomoc ta skierowana jest na wspieranie prawidłowego rozwoju, służy różnym kategoriom potrzebujących.[10]
Organizacje pozarządowe wypracowały na własny użytek szczególny zespół wartości, na owy system składają się:
- tworzenie programów opartych o wartości uniwersalne;
- nie uczestniczenie członków organizacji w zyskach;
- suwerenność wobec struktury i aparatu państwa;
- uproszczenie procesu decyzyjnego w organizacji;
- zajmowanie krytycznego stanowiska wobec autorytetów i opinii podawanych formie dogmatu;
- wyrażanie niezgody na istnienie jakiejkolwiek społecznej alienacji;
- szukanie wspólnego stanowiska i płaszczyzny porozumienia w konflikcie interesów.[11]
Owe wartości są zinternalizowane i propagowane przez członków organizacji pozarządowych.
—
[1] Ustawa z dn. 7.04.1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 1989 r. Nr 20, poz. 104; z 1990 r. Nr 14, poz. 86; z 1996 r. Nr 27, poz. 118; 1997 r. Nr 121, poz. 769; z 1998 r. Nr 106, poz. 668.).
[2] A.Kamiński, Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XX wieku, Warszawa 1997, s.20.
[3] J.Lepalczyk, Rola stowarzyszeń społecznych w edukacji ustawicznej społeczeństwa, „Chowanna” 1982, Nr 4, s.343.
[4] A.Kamiński, Funkcje pedagogiki, s.156-158.
[5] J.Lepalczyk, Funkcje wychowawcze stowarzyszeń społecznych, Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze 1981, Nr 3.
[6] K.Z.Sowa, Wstęp do socjologii teorii zrzeszeń, Warszawa 1988, s. 107-116.
[7] M.Załuska, J.Boczoń (red.), op.cit., s.37.
[8] Ibidem, s.197.
[9] A.Piekary, Terenowa polityka społeczna, Warszawa 1991, s. 216-220.
[10] K.Marzec-Holka, Pracownicy socjalni i wolontariusze a możliwości reformy pomocy społecznej, Bydgoszcz 1998, s.228-229.
[11] M.Załuska J.Boczoń (red.),, op.cit., s.15.